“Cha Mẹ sống thì Tết, cha mẹ chết thì Giỗ” là quan niệm đã trở thành một phong tục truyền thống tốt đẹp của người dân thể hiện đạo hiếu làm con. Thế nhưng, riêng với phong tục “cỗ tay giường” thì được khắc họa rõ nét nhất nếu bạn về với làng Giềng (nay là thôn Trung Linh), xã Đại Thắng huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.

Không biết là có từ bao giờ, nhưng phải nói là từ rất rất lâu đời về trước cho đến sau này, người dân làng Giềng mỗi dịp tết đến xuân về đều nhớ để duy trì một phong tục được gọi là “cỗ tay giường“.

“Cỗ tay giường” của người dân làng Riềng được hiểu đơn giản là con cái trong nhà sẽ biện một lễ vật hoặc mâm cơm cỗ để mang đến nhà bố mẹ trong ngày Tết để tỏ lòng báo hiếu. Điều này sẽ được thể hiện rõ nhất dưới góc độ trách nhiệm đối với những người con gái và con thứ trong gia đình đã đi lấy vợ, lấy chồng ra ở riêng.

Theo đó, khi các con đã lớn, lập gia đình và ra ở riêng, thông thường bố mẹ sẽ ở cùng người con trai trưởng, vì thế cứ đến Tết thì những người con còn lại sẽ có trách nhiệm soạn “cỗ tay giường” mang đến nhà bố mẹ. Nếu Tết năm ấy, bố hoặc mẹ hoặc cả bố và mẹ đều đã mất, thì cỗ tay giường bắt buộc sẽ là một mâm cơm cỗ ngày Tết. Còn nếu như bố và mẹ đều còn sống, thì các con không phải soạn cỗ mà thay vào đó sẽ là lễ vât.

Lễ vật thường sẽ là một con gà trống được người con chọn lựa kĩ càng nhất trong đàn gà nuôi được (hoặc đi mua); ngoài ra có thể sẽ kèm thêm cau trầu, rượu thuốc và những vật phẩm khác tùy theo khả năng tài chính của người con. Tuy nhiên, theo truyền thống thì dù giàu hay nghèo, người con cũng sẽ chuẩn bị được ít nhất là con gà, vài bơ gạo nếp. Thông thường thì việc mang lễ vật này đến biếu bố mẹ được thực hiện trước ngày mồng 1 Tết, muộn nhất sẽ là chiều ngày 30.

Còn nếu bố mẹ đã mất, thì cứ ngày mồng 1 Tết, người con sẽ đội theo mâm cơm cỗ đã chuẩn bị và mang ra nhà bố mẹ (hoặc nhà người anh cả) để thắp hương tưởng nhớ bố mẹ.

Đó được gọi là phong tục “cỗ tay giường” được người dân làng Giềng (xã Đại Thắng, huyện Vụ Bản, Nam Định) duy trì từ đời này qua đời khác.

Khi cuộc sống phát triển, nhiều phong tục đã được điều chỉnh thay đổi để phù hợp hơn thì nghi thức “cỗ tay giường” cũng đã có những sự thay đổi khác hơn.

Ví dụ như, với những người con còn bố còn mẹ, thì trong phần lễ vật Tết có thể không nhất thiết phải là con gà, vài bơ gạo nếp nữa. Thay vào đó, có thể là rượu bia, bánh kẹo, giò thịt và một chút tiền mặt.

Còn đối với những người con thuộc nhóm phải “làm cơm cỗ” thì cũng không còn phải tự làm và đội mâm cơm lên đầu mang đến nhà bố mẹ hoặc anh cả nữa. Thay vào đó, trước Tết, khi mang lễ vật đến để thắp hương bố mẹ, họ sẽ đưa một khoản tiền cho người con trưởng và “nhờ anh soạn cơm cúng bố mẹ giúp em”.

Sở dĩ có những sự thay đổi này là do cuộc sống ngày nay đã có nhiều khác biệt trong phong tục, sinh hoạt. Đặc biệt, do khả năng kinh tế và đời sống vật chất cũng đã tăng cao, o đó, người ta cũng không còn quá câu lệ những vật phẩm thành truyền thống từ ngàn xưa nữa vì sợ thành thừa thải không dùng đến. Việc đưa tiền để người anh trưởng chủ động làm cơm cỗ cúng bố mẹ cũng là cách cho “mọi thứ vào một mối”, không còn cảnh ngày mồng 1 Tết nhiều mâm cơm cỗ, mỗi mâm lại có một sự khác nhau không đồng bộ như ngày xưa nữa….

Dù Tết và phong tục Tết cứ mỗi năm mỗi khác, nhưng có rất nhiều những phong tục thể hiện được tinh thần cội nguồn, lòng hiếu thảo, tri ân công đức người sinh thành luôn được duy trì trong mỗi dịp Tết của người dân Việt Nam. “Cỗ tay giường” của người dân làng Giềng (nay là thôn Trung Linh) xã Đại Thắng, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định cũng vậy – dù có những nét thay đổi nhưng họ vẫn duy trì như một cách để răn dạy con cháu phải nhớ về gia đình, sự hiếu thảo và hướng về nguồn cội.

Nguồn: Nhà báo Xuân Thời

About Post Author

Yến Nhi

See author's posts